Keir Starmer liderliğindeki İşçi Partisi hükümet, Birleşik Krallık demiryolu sisteminde radikal bir dönüşüm hedefliyor. Partinin demiryolu politikalarına dair taahhütleri ve şimdiki uygulama adımları, hem destek hem eleştiri topluyor.
Planın Özeti ve Hedefleri
- İşçi Partisi, görevdeki özel tren işletmecileriyle yapılan sözleşmeler sona erdikçe, bu işletmeleri kamu mülkiyetine almayı vaadediyor. Böylece, özel şirketlerin yerine devlet kontrollü bir yapı geçecek.
· Bu dönüşüm, öncelikle kamu hizmetine odaklanan, birleşik ve entegre bir demiryolu sistemi kurmayı amaçlayan “Great British Railways (GBR)” adlı yeni bir kamu kuruluşuyla yürütülecek.
· Yeni sistemde bir tür “Passenger Standards Authority” (Yolcu Standartları Kurumu) oluşturularak hizmet kalitesi, bilet fiyat şeffaflığı, gecikme iade garantisi gibi konular denetlenecek.
· İşçi Partisi, kamulaştırma sürecinde özel şirketlere tazminat ödenmesine gerek olmadığını, çünkü kamuya geçişin sözleşmelerin süresi doldukça gerçekleşeceğini öne sürüyor.
· Fakat plan, tüm demiryolu sistemini kapsamayacak: yük taşımacılığı, bazı özel kaynaklar ve bazı açık erişimli (open access) operatörler plan dışında tutulacak.
· Kamulaştırma ile maliyet tasarrufu sağlanabileceği ve israf ile fazladan maliyetlerin düşürülebileceği iddia ediliyor. İşçi Partisi, yıllık £2,2 milyar kadar bir tasarruf potansiyeli olduğunu savunuyor.
Son Gelişmeler
· South Western Railway (SWR), kamulaştırma sürecinde ilk örnek oldu. SWR, büyük bir tren işletmecisi olarak kamu kontrolüne geçti.
· Ancak bu geçiş pürüzsüz olmadı. Yeni tren filosunda devreye alınması gereken araçların çoğu hâlâ üretim ya da teslimat süreçlerinde gecikmiş durumda. Sadece bir avuç araç faaliyete geçmiş durumda. Bu durum, hükümet ile önceki operatörler arasında tartışmalara yol açtı.
· Ulaştırma Bakanı Heidi Alexander, kamulaştırmanın bir “üç sihirli değnek” olmadığını, sistemin zaten kamulaştırılmış “Northern” bölgesinde dahi %10’un üzerinde iptal oranı olduğunu belirtti
· Ayrıca, hükümet bilet fiyatlarının otomatik olarak düşmeyeceğini kabul ediyor. Alexander, kamulaştırma ile hizmetin iyileştirilmesine odaklanacaklarını, ancak maliyetlerin hâlâ vergilerle desteklendiğini vurguladı.
· Bazı medya kaynakları, reformlar kapsamında binlerce kişilik işten çıkarmalar planlandığını iddia ediyor; özellikle idari ve ofis kadrolarında “çoğaltılmış rollerin” ortadan kaldırılacağı belirtiliyor.
· Hükümet yetkilileri, GBR’nin tipik bir devlet dairesiyle değil, sektörel uzmanlarla yönetilecek, “iş dünyası odaklı bir yapı” olacağını söylüyor.
Değerlendirme ve Beklentiler
· Kampanya vaadi bağlamında, İşçi Partisi’nin demiryolu kamulaştırmasını programının merkezine koyduğu görülüyor.
· Ancak geçiş sürecinin karmaşıklığı, teknik sorunlar, maliyetlerin kontrolü ve hizmet kalitesinin iyileştirilmesi gibi konular, planın uygulanabilirliğini test edecek.
· Yolcular açısından en somut beklenti, bilet fiyatlarında düşüş değil, daha güvenilir, kesintisiz ve entegre bir hizmet olması yönünde.
· Öte yandan özel sektör ve demiryolu endüstrisi temsilcileri, kamulaştırmanın yetenekli yöneticilerin sektörden ayrılmasına ve verimlilik kaybına neden olabileceği uyarısında bulunuyorlar.
