İngiltere’de 4 Temmuz’da yapılacak genel seçimlere bir ay gibi kısa süre kala, partiler kampanyalarını yoğunlaştırdı.
Seçim anketlerde Muhafazakârların güç kazandığına dair belirtiler olmasına rağmen, muhalefetteki İşçi Partisi’nin iktidarına kesin gözüyle bakılıyor.
İşçi Partisi lideri Sir Keir Starmer, No 10’daki yaşamı ve bunun ailesi için ne anlama geleceğinin planlarını yapmaya başladı. Starmer’in liderliğindeki İşçi Partisi’nin, genel seçimleri kazanırsa, NHS’de iş sağlığı alanında çalışan eşi Victoria, sevdiği kariyerine devam etmeyi planlıyor.
Stamer, “Kesinlikle çalışmaya devam edecek, bunu istiyor ve seviyor. Bu benim için de iyi çünkü bana NHS hakkında bir fikir veriyor” dedi.
En büyük endişesinin Downing Street’e taşınmanın çocukları üzerinde yaratacağı etki olduğunu söyleyen Starmer, “Oğlumuz GCSE sınavlarının ortasında. 21 sınavı var. Şu anda tek istediğim onun mümkün olduğunca sorunsuz bir şekilde yapması gerekenleri yapabileceği bir ortam yaratmak” dedi.
Muhafazakârlar, kendilerinin de kabul ettiği gibi siyasi tarihin en büyük geri dönüşünü yapmazlarsa, Starmer yakında Britanya’nın bir sonraki başbakanı olacak. Muhafazakar Parti lideri ve Başbakan Rishi Sunak bu hafta ulusal gündemi değiştirmek için bir politika atağı başlattı, ancak şu ana kadar anketlerin daraldığına dair çok az kanıt var. Starmer, sadece 10 Numara için değil, on yıllık bir iktidar için de rotada olduğuna giderek daha fazla güveniyor.
İşçi Partisi lideri, seçim çağrısı yapıldığında kendisinin ve ekibinin “heyecan içinde” olduğunu söyleyen Satermer şu açıklamalarda bulundu: “Bunun olmasını gerçekten istiyorduk. Dört buçuk yıldır bunu bekliyorduk ve İşçi Partisi’ni bu seçimde mücadele edebilecek bir konuma getirmek için her gün çalışıyorduk.”
Seçmenlerin güvenini kazanmak
Starmer, İşçi Partisi’nin üstünlüğüne rağmen, kişisel olarak jürinin hala kendisine güvenmediğini kabul ediyor. “Pek çok insan 14 yıllık Muhafazakarlardan bıktıktığına karar verdi. Pek çok kişi İşçi Partisi’ne gelmeye karar verdi bile. Ancak hala kararsız olan çok sayıda insan olduğu gerçeğini de göz önünde bulundurmalıyız.”
“Partimin iki sınavdan geçmesi gerekiyo; birincisi, seçmenlerin gözünde hükümet için eşiği aşmak, partiye ekonomi, güvenlik, savunma ve sınırlar konusunda güvenilebileceğini kanıtlamak. Bence ancak seçmenler tüm bu soruların cevabının evet olduğundan emin olduklarında neler olup bittiğine daha derinlemesine bakacaklardır.”
Kamuoyu yoklamaları İşçi Partisi’nin tüm bu alanlarda Muhafazakarlar karşısında önde olduğunu gösteriyor.
İkincisinin ise; “karakter testi” olduğunu söyleyen Starmer, İşçi Partisi lideri için tipik bir kalıba uymadığını kabul ediyor. Siyasete geç atılmış eski bir avukat olan Starmer, aşiretçi ya da ideolojik bir figür değil. Ancak bunu bir güç olarak görüyor.
Starmer, “Pek çok yorumcunun bu adamı siyasi bir sürekliliğe oturtamadığımızı söylediğini biliyorum, çünkü insanlar sizi sıkıştırmak istiyor. Şurada mısın yoksa burada mı? Önümde gördüğüm meselelere dayanarak pragmatik kararlar veriyorum. Bu konuda siyasi konumlanmayı ikinci kez düşünmüyorum”
“Son beş yılda yaşanan çalkantıların ardından “hepimizin hayatını biraz daha hafifleten bir siyaset” başlatmak istiyorum. Siyaseti kamu hizmetine geri döndürmek istiyorum. Siyaset çok fazla kendini beğenmiş bir hal aldı. Siyasetçi olmak halka hizmet etmekle ilgilidir.
“Eğer gelip hizmet edecek kadar ayrıcalıklı olursak bir zihniyet değişimi olacaktır. Kabinemden, ön sıralardan ve tüm milletvekillerimizden hizmet etmelerini isteyeceğim. Bu da zor kararlar almayı gerektirir” dedi.
Diane Abbott
Starmer’ın röportajı Perşembe günü öğleden sonra, Diane Abbott’un, Hackney North & Stoke Newington’dan İşçi Partisi milletvekili olarak seçilmesine izin verilip verilmeyeceğine ilişkin tartışmaların ortasında yapıldı.
Çarşamba günü The Times gazetesi, İşçi Partisi’nin Diane Abbott’un adaylığını engellemeyi planladığını duyurmuş, bu da İşçi Partisi ve gölge kabinede büyük bir tepkiye yol açmıştı.
Starmer röportajı sırasında, bu konunun nihayetinde İşçi Partisi’nin yönetim organı olan ulusal yürütme komitesinin meselesi olduğunu söyleyerek proforma yanıtına sadık kaldı. Times’a gore, Starmer’ın komitede kontrol çoğunluğuna sahip olduğu göz önüne alındığında bu tartışmalı bir nokta ve O.nun görüşü önemli.
İşçi Partisi lider yardımcısı Angela Rayner, Abbott’un aday olmasına izin verilmesi çağrısında bulunmuştu. Ona katılıyor mu? “Nihayetinde bu karar UGK’ya ait olacak” diye tekrarlarayak, “Hayattaki güçlü inancım, her köprüyü geçerken en iyisinin o köprüye varmak olduğudur” dedi.
Ancak Starmer, kasıtlı olarak bir geri adım için de yer bıraktı. İşçi Partisi liderinin Abbott’un aday olmakta “özgür” olduğunu açıklamasının üzerinden 24 saat geçmeden bu açıklama geldi. Sonunda kampanyanın sıcağında yaşanan tartışmanın gürültüsü ve dikkat dağıtıcılığı çok fazla oldu.
Orta zemine doğru bir adım
Abbott’un temel iddialarından biri Starmer’ın sert solu ayıklamaya çalıştığı. Starmer bunu reddederek sadece “en kaliteli adayları” istediğini iddia etse de, adayların çoğu Starmer’a sadık olan merkezciler.
Starmer, “Bence orta zeminden kazanırsınız, orta zemin çoğu insanın bulunduğu yerdir. Ulus olarak genel anlamda oldukça makul ve hoşgörülü bir toplumuz ama siyasetin orta yerindeyiz. İnsanlar sağın ya da solun aşırı uçlarını sevmiyor. Makul ölçüde hoşgörülüler. Kendilerinin, ailelerinin ve ülkenin gelişmesini ve ilerleme kaydetmesini istiyorlar.
“İşçi Partisi liderliğim altında değişti artık bir kabile değil. Ortaya attığımız davetiyelerden biri de on yıllık bir ulusal yenilenme istediğimizi söylemek. Ulusal kısmı insanlar için gerçekten önemli.”
“Bu bir kabile İşçi Partisi değil. On yıllık ulusal yenilenmeyi istemek için ömür boyu İşçi Partisi destekçisi ve seçmeni olmak zorunda değilsiniz. Pek çok Muhafazakar da bunu isteyecektir. Kendini İşçi Partili olarak tanımlamayan insanları da kapsayacak kadar geniş olmasını istiyorum. Bu kez İşçi Partisi’ne oy verecekler.
“Bu insanlar makul, hoşgörülü ve ailelerinin, toplumlarının ve ülkelerinin iyi durumda olmasını istiyor. Bu benim siyasete geç girdiğim gerçeğini yansıtıyor olabilir. Hiçbir zaman bir kabilenin içinde olmadım. Kariyerimin onlarca yılı boyunca hayatıma hakim olmadı” ifadelerini kullandı.
Hedefi orta sınıf seçmenler mi?
“Kesinlikle. Çünkü sahip oldukları bu istek, değişen İşçi Partisi ile ortak bir zemin oluşturuyor. Starmer konu ilgili şunları kaydetti: “Bence insanların istekli olması iyi bir şey. Bir numaralı misyonumuzun ekonomik büyüme olduğunu söylediğimde, siz de bir numaralı misyonumuzun zenginlik yaratmak olduğunu söyleyebilirsiniz. Bu, İşçi Partisi’nin söylemesi için garip bir şey. Geçmişte öyle olmuş olabilir.”
İnsanların para kazanması konusunda son derece rahat mı?
“Hem de çok. Sadece rahat değilim, hem rahatım hem de inatla kararlıyım. Partiyi nasıl konumlandırmamız gerektiğini düşünen ben değilim. Bunun kesinlikle hayati olduğunu düşünüyorum. Ülkemizin ileriye gitmesinin tek yolu bu, bunu beslemeli ve teşvik etmeliyiz. Sadece bireyleri değil, işletmeleri de.”
Ekonomi
Starmer şimdiden seçim sonrası için ekonomik söylemi şekillendirmeye çalışıyor. Muhafazakârların ekonomiyi çöpe attığını ve dünyayı tuzla buz ettiğini savunuyor.
Sonuç olarak, mali açıdan sorumlu olarak görülmenin seçimi kazanmanın anahtarı olacağı endişesiyle daha 10 Numara’ya girmeden iki önemli taviz vermek zorunda kaldı. İşçi Partisi, Muhafazakârların gelir vergisi eşiklerini 2028 yılına kadar dondurma planlarını kabul etti; bu da milyonlarca insanın daha yüksek vergi dilimlerine sürüklenmesine neden olacak. Mali denetleme kurumu Bütçe Sorumluluk Ofisi, dondurmanın temel gelir vergisi oranında 4p’lik bir artışa eşdeğer olduğunu söyledi. Starmer, “Kararı olduğu gibi koruyacağız çünkü başka türlüsünü göze alamayız” dedi.
Starmer ayrıca Muhafazakâr Parti’nin kamu harcamalarında önemli kesintiler yapılmasına yönelik planlarını da kabul etti. Bu, bazı ekonomistlerin kemer sıkmaya benzettikleri, bakanlık dışı bütçelerde derin kesintiler yapılacağı anlamına geliyor. Starmer, “Kemer sıkma politikasına gitmeyeceğiz. Ama bakın, zor kararlar almak zorunda kalacağız. Bu nedenle kendi birliklerime defalarca, istediğimiz kadar çabuk yapamayacağımız, çok emek gerektiren şeyler olduğunu söyledim.”
Harcanacak paranın az olması nedeniyle kamu hizmetlerinde reforma ağırlık verilecek.. “Bence son İşçi Partisi hükümeti kamu hizmetlerinde ihtiyaç duyulan reformu yapamadı” diyen Starmer, istihdam oranını yüzde 75’ten yüzde 80’e çıkarmayı vaat ediyor ki bu da G7 gelişmiş ülkeler grubundaki en yüksek seviye olacak.
Bunu da herkese danışmanlık ve ücretsiz eğitim kursları sağlayan ulusal kariyer hizmetini iş bulma merkezlerine yerleştirerek yapacak. Starmer, “Bence hükümet DWP’yi ve iş merkezlerini, insanları işe geri döndürmek yerine yardımlarla ilgili kuralları uygulayan yerlere dönüştürdü. Eğer ‘fırsat Britanyası’ rotasına girmezsek büyüme sağlayamayız” dedi.
Vergi
Muhafazakârlar vergi konusunda İşçi Partisi’ni hedef aldı ve bu hafta Starmer’ı gizli bir KDV baskını planlamakla suçlayan bir kampanya afişi yayınladı. Starmer ve Reeves’in bu konudaki muğlak diline dikkat çektiler. İkili defalarca planlarının vergi artışı gerektirmediğini söylerken, bunu açıkça göz ardı etmedi. Ancak İşçi Partisi, Çarşamba gecesi Muhafazakârlar afişi yayınlandıktan birkaç dakika sonra tam da bunu yaptı.
Starmer, “Maliye Bakanı Hunt’ın çok zeki olduğunu düşündüğünü sanıyorum. Aslında bu kampanyanın başından beri planlarımızın hiçbirinin vergi artışı gerektirmediğini söylemiştik, dolayısıyla bu kaçınılmaz olarak KDV anlamına gelmiyor” dedi ancak kullandığı dilin anlaşılmaz olduğunu kabul ediyor mu? “Bu konuda hiçbir şey yok ve onlar da bunu biliyor” diye ekledi.
Starmer şöyle devam etti: “Zor kararlar alınacak ama vergi yükü çok yüksek. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en yüksek seviyede. Geçmişte İşçi Partisi liderlerinin vergi artışlarına yönelmesini takdir ediyorum. Bence çekmemiz gereken kaldıraç bu değil.”
Meclis tatili kısaltılacak
İşçi Partisi’nin karşılaştığı zorluklardan biri de seçimin zamanlaması. Parti göreve gelir gelmez acil bir bütçe yapmayı planlıyordu. Ancak OBR’ye on hafta önceden bildirimde bulunma zorunluluğu ve yaz tatilinin bir araya gelmesi, bütçenin ve bununla birlikte İşçi Partisi’nin en büyük planlarının birçoğunun sonbahara erteleneceği anlamına geliyor.
Bu gecikmenin sonuçları olacaktır. İşçi Partisi’nin özel okullara KDV uygulama planlarını ele alınırsa, Starmer kampanyanın başında bunun hemen gerçekleşeceğini söylemişti. Aslında eylül ayında başlayacak olan bir sonraki akademik yıl için İşçi Partisi’nin ilk bütçesinden önce bu pek olası görünmüyor. Özel okul KDV artışının ne zaman uygulanacağı sorulduğunda Starmer, “mümkün olan en kısa sürede” gerçekleşeceğini söyledi..
“4 Temmuz’da seçim çağrısı yapmanın ilginç yanlarından biri de parlamento takvimini altüst etmesi” diyen Starmer, “Zaman çizelgesinin ayarlanması gerekebileceğinin bilincindeyim çünkü yapacak çok işimiz var” dedi.
Mevcut takvime göre parlamentonun temmuz ayının sonuna doğru altı hafta süreyle tatile girmesi gerekiyordu. Bu süre ciddi şekilde kısalacak.
Dış ilişkiler
Seçim kampanyasının en hassas konularından biri Gazze. İsrail’in devam eden müdahalesi ve on binlerce Filistinlinin ölümü Starmer için seçimlerde bir baş ağrısı teşkil ederken, geleneksel İşçi Partisi seçmenlerinin önemli bir kısmı partinin tutumundan endişe duyuyor. Bu durum İşçi Partisi’ne oy kaybettirir mi?
“Pozisyonumuzu açıklayıp ortaya koyabildiğimizde umarım kaybetmeyiz. Sahadaki durumu çözmemiz, ateşkes sağlamamız, rehineleri kurtarmamız ve insani yardım ulaştırmamız gerekiyor. Siyasi bir çözüm bulunması gerekiyor. Bu süreçte bana rehberlik eden şey, eğer iktidara gelecek kadar ayrıcalıklı olursak, Orta Doğu’daki sorunun çözümünde Birleşik Krallık olarak üzerimize düşen tüm rolü oynamanın bizim görevimiz olacağına dair bir görev duygusudur. Benim kendi görüşüm, son on yılda çok fazla siyasi liderin başka yöne baktığı yönündedir. diyen Starmer, bir Filistin devletinin tanınmasının “sürecin bir parçası” olması ve “güvenli, emniyetli bir İsrail ile birlikte gitmesi” gerektiğini söylüyor.
Starmer, “Şu anda bunların hiçbirine sahip değilsiniz” diye ekliyor. Net bir kırmızı çizgisi var. 250’den fazla İsrailliyi kaçıran terör örgütü Hamas, “Filistin devletinin hükümetinin bir parçası olamaz”.
Starmer birkaç hafta içinde No 10’a girerse, ilk kararlarından biri Ukrayna Devlet Başkanı Zelensky’nin İngiliz uzun menzilli füzelerinin Rusya’daki hedeflere karşı kullanılmasına izin verilmesi talebini kabul edip etmemek olacak.
Starmer,”NATO ile birlikte çalışacağız, ihtiyaç duydukları silahları sağlamak istiyoruz. Ukraynalıları elimizden geldiğince desteklemek istiyorum. Durumu NATO ile işbirliği içinde değerlendireceğiz” dedi.
David Lammy Dışişleri bakanı mı olacak? Son İşçi Partisi hükümetinde görev yapan ve geri dönüş yapan Douglas Alexander’ın, O’nun yerine geçebileceği iddiaları var. Lammy’nin işi alacağını doğrulamadan önce bu fikre gülen Starmer, “Bu hikayeler dönüp dolaşıyor ve genellikle içlerinde hiçbir şey yok. David harika bir iş çıkarıyor” dedi.
Yasadışı göç
Starmer, Ruanda göçmen programının kendi döneminde derhal sona ereceğini vurgulayarak, bunun bir hile ve para israfı olduğunu savundu.
“İnsanları AB’ye geri gönderebilmek istiyorum. Fransa’dan geliyorlar, onları Fransa’ya geri götürmeliyiz. Bu bizim yaptığımız bir tartışma değil. Muhafazakârların AB planının bir parçası olmak istediğimiz yönündeki önerisi tamamen uydurma. Biz istemiyoruz. Önceki anlaşmalar uyarınca aile üyelerinin buraya gelmeleri için yollar vardı ama benim odak noktam onları menşe ülkelerine geri göndermek.”
Hindistan ve Bangladeş örneklerini vurgulayarak, göçmenlerin kendi ülkelerine dönmeleri için anlaşmalar yapmak isteyen Starmer, “Bana kalırsa en iyi yol menşe ülkelerine geri dönmeleri ama eğer bir geri dönüş anlaşması yapabilirsek Avrupa’ya da geri dönebiliriz” diyor.
Muhafazakârlar, Birleşik Krallık’a küçük teknelerle gelenlerin sığınma talebinde bulunmasını yasadışı hale getirdi. İşçi Partisi, şu anda büyük masraflarla otellerde yaşayan bu insanların bir İşçi Partisi hükümeti altında sığınma talebinde bulunmalarına izin verileceğini söyledi.
Starmer konu ile ilgili, “Sığınma taleplerini işleme koymazsanız, ileri gidemeyen ve geri dönemeyen, otellerde ya da diğer konaklama yerlerinde günde milyonlarca sterline konaklamak zorunda kalan, sürekli büyüyen bir insan havuzuna sahip olursunuz. Bu sürdürülemez bir model. Aynı zamanda saçma da. Çünkü bu sayılar içinde burada olmaması gereken önemli sayıda kişi olacaktır. Eğer onları işleme almazsanız geri gönderemezsiniz. Bu sadece sağduyu testidir” dedi.
Asistan doktorlar
Starmer’ın genel seçimleri kazanması halinde ele alması gereken ilk konulardan biri de genç doktorların grevleri olacak. Oy verme gününden önce beş günlük bir grev ilan ettiler ve bu konunun siyasi bir bölünme çizgisi haline gelmesi muhtemel.
Starmer, nihai sorumluluğun hükümette olduğunu söylüyor. “Zamanlama meselesi hükümetin sorumluluğunda. Çok uzun bir süredir, kimin müzakere için odaya ilk gireceği konusunda tartışıyorlar. Ben bu grevlerin devam etmesini istemiyorum. Doktorların da grevlerin devam etmesini istediklerini sanmıyorum.”
Peki İşçi Partisi döneminde işler daha kolay olacak mı? Starmer yüzde 35’lik maaş artışı taleplerini karşılayacak mı?
Starmer, “Hayır, bunu karşılayamayız. Eğer içeri girme ayrıcalığına sahip olursak, odaya girmek bize düşecek. Yüzde 35’i karşılayamayız. Bunu doktorlara da söyledik” dedi.
Mideye bir yumruk
Starmer, kampanya sürecindeki deneyimlerinin Sunak’ın, İngiltere’nin köşeyi döndüğü yönündeki söyleminin işe yaramayacağını gösterdiğini söylüyor. Stafford’da hayallerindeki evde yaşayan ancak sabit faizli mortgage kredilerini yeni bitiren iki çocuklu bir çifti örnek veriyor; “Ayda yüzlerce pound daha fazla ve muhtemelen satmak zorunda kalacaklar. Dolayısıyla birisi sayfayı çevirdiğimizi söylediğinde bu onlar için midelerine inen bir yumruk gibi oluyor çünkü yaşadıkları deneyim bu. İşte bu yüzden Sunak’ın ulusa seslenişinde başı gerçekten belada.”
