İngiltere seçimlerinde sandıktan Muhafazakar Parti birinci çıkarken hiçbir parti mecliste çoğunluğu elde edemedi.
-PEKİ BUNDAN SONRA NE OLACAK?
-HÜKÜMETİ, SEÇİMLERDE EN ÇOK OY ALAN PARTİ Mİ KURUYOR?
Bu, her koşulda geçerli bir kural değil. Seçimlerde en çok oy alan parti normal şartlarda seçimi kazanmış sayılıyor ve genelde bu partinin genel başkanı ülkenin başbakanı oluyor.
Ancak, birinci partinin mecliste çoğunluğu sağlayamaması durumunda, sandıktan ikinci çıkan partinin de iktidara gelme ihtimali ortaya çıkıyor.
-ÇOĞUNLUK NASIL ELDE EDİLİYOR?
İngiltere'de dar bölge seçim sistemi uygulanıyor. Ülke 650 seçim bölgesine bölünmüş durumda ve her seçim bölgesinde en fazla oyu alan aday milletvekili seçiliyor.
Mecliste çoğunluk elde etmek için toplam koltuk sayısının yarısından bir fazlasına yani 326'ya ulaşmak gerekiyor.
-MECLİSTE ÇOĞUNLUK ELDE EDİLEMEDİĞİNDE NE OLUYOR?
Yeni hükümeti kimin kuracağı belli olana kadar Muhafazakârlar iktidarda kalmaya devam edecek. Theresa May de eğer istifa etmezse bu durumda başbakan olmayı sürdürecek. Bu süreçte partiler arasında koalisyon görüşmeleri başlayacak. Bu sürecin sonunda ya May ya da İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn başbakan olacak.
Bu süreçteki bir olasılık koalisyon. Bir diğer olasılık da bu partilerin kendi başlarına hareket etmesi ve küçük partilerin desteğiyle azınlık hükümeti kurmaya çalışması.
-YENİ HÜKÜMET İÇİN İLK ADIM KİMDEN GELECEK?
Theresa May mecliste çoğunluğun desteğini elde etmeyi başarması durumunda başbakan olarak kalabilecek.
Ancak bunun olamayacağı, Jeremy Corbyn'in ise bunu kendisinin elde edebileceği kesinleşirse, istifası beklenecek. Bunun ardından Corbyn başbakan olacak.
Ancak Corbyn'in çabalarına başlaması için May'in durumunun kesinleşmesini beklemesi gerekmiyor. May görüşmelerini sürdürürken Corbyn de kendi görüşmelerini yürütebilir. Hatta liderlerin aynı partilerle görüşmeleri de mümkün.
-BU SÜREÇ NE KADAR DEVAM EDECEK?
Resmi olarak bir zaman kısıtlaması bulunmuyor. 2010 yılındaki seçimlerde hiçbir parti mecliste çoğunluğu sağlayamamıştı.
Partiler arasında beş gün süren görüşmelerin sonunda koalisyon kurulmuştu.
-BREXIT GÖRÜŞMELERİ NE OLACAK?
Brexit yani AB'den ayrılma görüşmelerinin 19 Haziran'da başlaması planlanıyor.
Ancak bu süreye kadar hükümetin kurulamaması durumunda İngiltere, AB'den görüşmelere başlama tarihini uzatmasını isteyebilir.
-KRALİÇE'NİN ROLÜ NE OLACAK?
Kraliçe, kendisine mecliste çoğunluğu elde ettiğini söyleyen lidere hükümeti kurma yetkisi verecek.
Kraliçe'nin parti politikalarına müdahil olma hakkı bulunmuyor. Dolayısıyla başbakanı kendisinin seçeceği bir durum olmayacak.
-KOALİSYON HÜKÜMETİ İHTIMALİ VAR MI? KÜÇÜK PARTİLERİN KOALİSYONA BAKIŞLARI NASIL?
Koalisyon hükümeti ihtimali 2010'a göre daha zayıf olarak görülüyor.
İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn seçim kampanyası döneminde koalisyona karşı olduğunu söylemişti.
İşçi Partisi'nin olası koalisyon ortaklarından İskoç Ulusal Partisi (SNP) ve Liberal Demokratlar da bugüne kadar yaptıkları açıklamalarda herhangi bir koalisyona girmeyeceklerini açıkladı.
Ancak SNP lideri Nicola Sturgeon seçim gecesi yaptığı açıklamada, 'ileri ittifak' içinde olmak istediklerini söyledi.
Kuzey İrlanda partisi DUP (Demokratik Birlik Partisi) ise, hiçbir partinin mecliste çoğunluğu sağlayamaması durumunda müzkarelerde güçlü konumda olduğunu açıklayarak Muhafazakâr Parti'yle görüşmelere göz kırptı.
-AZINLIK HÜKÜMETİ NASIL KURULUR?
Muhafazakâr Parti ve İşçi Partisi mecliste çoğunluğun desteğini elde etmeyi başaramasa bile azınlık hükümeti kurabiliyor.
-YANİ İKİNCİ OLAN BİR PARTİ, HÜKÜMET KURABİLİYOR MU?
Evet kurabiliyor. Kamuoyunun böyle bir hükümeti benimseyip benimsemeyeceği ise şüpheli.
-BİR AZINLIK HÜKÜMETİ NE KADAR İSTİKRARLI OLABİLİR?
Britanya'da daha önce de azınlık hükümetleri kuruldu. Azınlık hükümeti durumunda hükümet, Avam Kamarası'ndaki oylamalarda, küçük partilerle ittifaklar kurmak ve anlaşmaya gitmek zorunda olacak. Ancak hükümet partisi bir başka partiyle 'güven ve tedarik' anlaşmasına gidebilir.
-YENİDEN SEÇİME GİDİLEBİLİR Mİ?
Bu mümkün. Daha önce Westminster'da azınlık hükümetleri kurulduğunda başbakan, mecliste çoğunluğun desteğini elde etmek için ilk fırsatta seçime gitme yolunu seçti. Ya da muhalefet yeni bir seçimi zorladı.
Bununla birlikte Muhafazakâr Parti ve Liberal Demokratlar'ın 2010 yılında meclisten geçirdikleri yasaya göre seçimlerin yapılabilmesi için iki şart gerekiyor:
-Mecliste milletvekillerinin üçte ikisi buna onay vermeli ki bu hem Muhafazakârların hem de İşçi Partisi'nin desteğinin gerektiği anlamına geliyor.
-Basit çoğunluktaki milletvekillerinin bir gensoru önergesini onaylaması gerekiyor. Bu durumda en geç 14 gün içinde seçim çağrısı yapılmalı.
-BÜTÜN BUNLARIN DIŞINDA İHTİMALLER VAR MI?
Bu kısım epey muğlak zira İngiltere'de yazılı bir anayasa bulunmuyor.
Uzmanlar, kimsenin hükümet kuramadığı bir durumda neler yaşanabileceği konusunda bölünmüş durumda.
Bazı farklı senaryolar var:
- Eğer Avam Kamarası'ndan bir gensoru önergesi geçerse başbakan görevi partisinden başka birine bırakabilir. Bu kişi de, 14 günlük süreç içinde yeniden güven oyu girişiminde bulunabilir.
- Başbakan istifa edip görevi muhalefet liderine devredebilir. Yeni başbakan da ülkeyi 2020'ye kadar yönetebilir. Bu, hükümetin seçimsiz değişmesi demek ki daha önce İngiltere tarihinde hiç yaşanmadı.
