BAHTİYAR ABDULKERİMOV
TAŞKENT
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev'in karşılıklı ziyaretleriyle ivme kazanan iki ülke ilişkilerinin grafiği hızla yükseliyor.
Türkiye'nin 31 Ağustos 1991'de bağımsızlığını ilan eden Özbekistan'ı tanıyan ilk ülke olmasına rağmen iki ülke ilişkilerinde 27 yıl boyunca inişli çıkışlı dönemler yaşandı. Özbekistan ile Türkiye arasındaki ilişkiler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İslam Kerimov'un vefatının ardından cumhurbaşkanı seçilen Şavkat Mirziyoyev ile 2016'da Semerkant'ta yaptığı görüşmeyle yeni bir evreye girdi.
Mirziyoyev de 21 yıl aradan sonra Türkiye'yi ziyaret eden ilk Özbekistan cumhurbaşkanı oldu. 25-27 Ekim 2017'deki ziyaret kapsamında Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir araya gelen Mirziyoyev, çok sayıda Türk iş adamının da katıldığı Özbek-Türk İş Forumu'na iştirak etti. Mirziyoyev'in tarihi olarak nitelendirilen ziyareti çerçevesinde iki ülke arasında havacılık, ulaştırma, yatırımların geliştirilmesi, diplomasi, eğitim, askeri, sağlık, kültür, ticaret, bankacılık alanlarında 26 anlaşma imzalandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Mirziyoyev, 2017'de Pekin, Riyad, Astana ve New York'taki uluslararası etkinliklerde bir araya gelerek ikili görüşmelerde bulundu. İki lider ayrıca çeşitli vesilelerle telefon görüşmeleri yaptı.
Dönemin Başbakan 1. Yardımcısı Rüstem Azimov başkanlığındaki heyetin Şubat 2017'de Türkiye'ye gerçekleştirdiği ziyaret kapsamında Türkiye-Özbekistan İş Forumu düzenlendi. Forumda Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Özbekistan Başbakan 1. Yardımcısı Azimov ve Özbekistan Dış Ekonomik İlişkiler, Yatırım ve Ticaret Bakanı Elyor Ganiyev'in yanı sıra çok sayıda Özbek ve Türk iş adamları da hazır bulundu.
Yıllardır yapılamayan Türkiye-Özbekistan Karma Ekonomik Komisyon Toplantısı da Mayıs 2017'de Taşkent'te düzenlendi.
Geçen yıl ayrıca 5 kez Özbek-Türk İş Forumu gerçekleştirildi.
İvme kazanan ilişkiler çerçevesinde Türkiye ile Özbekistan arasındaki ticaret hacmi, 2017 yılının ilk 6 ayında yüzde 28 artışla 709,9 milyon dolara yükseldi. Türkiye yüzde 5,9'luk payla Özbekistan'ın toplam dış ticaretinde hacmini en çok artıran ülke oldu. Türkiye ile Özbekistan arasındaki ticaret hacmi, 2016'da 1 milyar 242 milyon dolardı.
- Türk vatandaşlarına vize muafiyeti
Ekim ayında Türk vatandaşları için vize verilmesi süresini 3 güne düşüren Özbekistan hükümeti, 10 Şubat itibarıyla Türk vatandaşlarına 30 günlük vize muafiyeti getirdi.
İki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesi, turizm alanına da yansıdı. Geçen sene Türkiye'yi ziyaret eden Özbek turist sayısı yüzde 46 artışla 195 bine ulaşırken, Özbekistan'a gelen Türk vatandaşlarının sayısı da yüzde 20 artışla 47 bine yükseldi.
Özbek ve Türk havayolları işletmeleri haftada 7 gün karşılıklı Taşkent-İstanbul seferleri düzenliyor. Özbekistan Havayolları, kasım ayı itibarıyla Taşkent'in yanı sıra Semerkant-İstanbul-Semerkant seferlerini başlattı. Türk Hava Yollarının (THY) da 16 Mart'tan itibaren Semerkant uçuşlarını başlatması planlanıyor.
- İki ülke arasında çok sayıda proje hayata geçirilecek
İki ülke arasındaki yeni döneminde Özbekistan'a gelen Türk iş adamların sayısı önemli oranda yükselirken hayata geçirilecek yeni ortak projelerin de artması öngörülüyor.
Taşkent'teki Çarsu Oteli ile çevresindeki arazide inşaatı öngörülen "Eskişehir" turizm bölgesi, Mirziyoyev tarafından imzalanan kararnameyle Türk firması Demir Grup'a verildi. Türk şirketi iki yıl boyunca söz konusu proje kapsamında bölgeye 33 milyon dolarlık yatırım yapacak ve 350 kişiye istihdam sağlayacak. Projeyle bu turizm bölgesine en az dört yıldızlı olması öngörülen 270 yataklı otelin yanı sıra eğlence ve alışveriş merkezleri ile Taşkent'teki tarihi binaların minyatürlerinin de yer alacağı tesisler inşa edilecek.
Proje için Demir Grup'un katılımıyla kurulacak Özbek-Türk "Inter Turizm" ortaklık şirketi ve ona bağlı olarak çalışacak müteahhitlik firmalarına 2 yıl boyunca gümrük imtiyazları tanınırken, bu turizm bölgesinin faaliyete geçmesinin ardından "Inter-Turizm" ortaklığı 7 yıl boyunca gelir, emlak, arazi ve diğer vergilerden de muaf tutulacak.
Türk şirketlerinin, toplam bir milyar dolarlık "Taşkent City" alışveriş merkezi ile Taşkent yakınlarındaki Çarvak dağlık bölgesinde kurulacak turizm tesisleri projelerinde de yer alması planlanıyor.
- Ziraat Bank-Özbekistan faaliyete başladı
Bu arada Ziraat Bankasının ortağı olduğu UTBANK'ın Özbek Agro Bankasına ait hisselerinin tamamını satın almasının ardından Ziraat Bank-Özbekistan resmen açıldı.
Ocak ayındaki açılışa çok sayıda Özbek ve Türk iş adamının yanı sıra Özbekistan Başbakan Yardımcısı Camşid Koçkarov, Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, Taşkent Büyükelçisi Ahmet Başar Şen ve Ziraat Bank-Özbekistan'ın Genel Müdürü Ercan Bulut katıldı.
Ziraat Bank-Özbekistan, ülkede kurulan yüzde 100 yabancı sermayeli ilk banka oldu. Taşkent'te iki şubesi bulunan Ziraat Bank-Özbekistan, Semerkant ve Namangan'da da yeni şubeler açmayı hedefliyor.
