İngiltere’de yaşayan Türk vatandaşlarımız Türkiye’den Emekli olmak istediklerinde acaba hangi sigorta koluna tabi olarak emekli olabileceklerdir?
Önceki yazımızda İngiltere’de yaşayan Türk vatandaşlarımızın Türkiye’den emekli olabilme şartlarını yazmıştık, yazımızın bu bölümünde ise ne kadar prim ile hangi sigorta kolundan emekli olabilecekleri tartışılacaktır.
Bu konuyu açıklayabilmek ve akılda kalmasını sağlayabilmek için konumuza daha önceki yazılarımızda da yaptığımız gibi 2 kahraman yani Atilla amca yâda Ayşe teyze dâhil etmemiz gerekmektedir. Bunlar İngiltere’de yaşayan ve Türk vatandaşlığını devam ettiren 2 Türk vatandaşımızdır.
İngiltere’de yaşayan Atilla amca/Ayşe teyze emeklilik için daha önceki yazılarımızda da değindiğimiz gerekli şartları taşımaktadır ve bu vatandaşlarımız acaba hangi statüye tabi olarak emekli olacaklardır? Yani acaba bir işçi statüsünden mi, kendi ad ve hesabına çalışan bir bağımsız çalışan statüsünden mi yoksa bir devlette çalışan bir memur statüsünden mi emekli olacaklar? Bu konuda hayli kafaları karışık Atilla amca/Ayşe teyze için önümüzde çeşitli seçenekler bulunmaktadır;
Aslında daha önceki yazılarımızda da değindiğimiz Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarımızın hangi statüden emekli olacakları İngiltere’de yaşayan vatandaşlarımız için de aynen geçerlidir. Borçlanma talebinde bulunan Atilla amca/Ayşe teyze nin durumu emeklilik talebinden önce Türkiye’de herhangi bir sigortalılığının olup olmaması durumuna göre değişiklik arz etmektedir. Şöyle ki;
Eğer borçlanma talebinde bulunacak Atilla amca/Ayşe teyze İngiltere’ye gitmeden önce Türkiye’de;
- İşçi yani şuan ki kanuna göre 4/a statüsü varsa, bu kişinin borçlandığı süreler de işçi yani 4/a süresine sayılır,
-Yâda Bağımsız çalışan yani 4/b statüsündeyken İngiltere’ye gitmişse borçlanması da 4/b yani bağımsız çalışan statüsünden olur,
- Atilla amca/Ayşe teyze Türkiye de devlet memuru iken daha sonra İngiltere’ye gitmişse;
Bu konuda 2 durum mevcuttur,
Eğer 15.10.2008 tarihinden önce yani 5510 sayılı yasadan önceki 5434 sayılı yasaya tabi olarak memur olmuşsa borçlanması da tıpkı işçi statüsündekiler gibi 4/a statüsünden olmaktadır,
Ancak Atilla amca/Ayşe teyze 15.10.2008 tarihinden sonra ilk defa devlet memuru olup İngiltere ye gelmişse bunların borçlanması tıpkı kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlarda olduğu gibi 4/b statüsünden olmaktadır.
Ama her zaman Türkiye’de bir sigortalılığı bulunmayabilir, Atilla amca/Ayşe teyze Türkiye’de hiç çalışmamış yani sigortalılıkları hiç başlamamış ise emekli olma hakları yok mu dur?
Öncelikle ‘’isteğe bağlı olarak borçlanma’’ ile ‘’isteğe bağlı sigortalılık’’ müessesesini birbirine karıştırmamak gerekmektedir. Burada değineceğimiz durum 5510 sayılı yasanın 50.maddesinde bahsedilen ‘’isteğe bağlı sigortalılık’’ müessesesidir.
-Bu durumdaki kişinin, Türkiye’den herhangi bir sigortalılığı mevcut değilse bu kişilerin yurtdışında yaşadıkları ülke ile Türkiye arasında sosyal güvenlik sözleşmesi olup olmamasına bakılır;Eğer ülkemiz ile yurtdışında yaşanılan ülke arasında sosyal güvenlik sözleşmesi varsa, Bu kişiler Türkiye’den isteğe bağlı sigortalı olarak emekli olma durumları yoktur. Ancak bu defa da kişilerin bulundukları ülkedeki sigortalılıkları önem kazanmaya başlar. Bu durumdaki kişiler için sadece yapılabilecek şey;
Türkiye ile yaşadıkları ülke arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşmesi işe giriş tarihini ilk işe giriş olarak kabul ediyor mu, etmiyor mu?
Eğer kabul ediyorsa bunu tespit etmeleri halinde Türkiye’ye başvurup borçlanma yoluyla emekli olabilirler.
- Eğer ülkemiz ile yurtdışında yaşanılan ülke arasında sosyal güvenlik sözleşmesi yoksa ve bu kişiler bir işverene bağlı olarak yurtdışında bulunuyorlarsa, çalıştıkları işveren vasıtasıyla Türkiye’ye isteğe bağlı sigortalılık için başvurup borçlanmaları halinde emekli olma hakları vardır.
Bu açıklamalarımızdan sonra yazımızın konusunu teşkil eden İngiltere’de yaşayan Türk vatandaşlarına gelecek olursak; İngiltere ile aramızda sosyal güvenlik sözleşmesi mevcut olduğundan bu kişiler’’ isteğe bağlı sigortalılık’ ’statüsünden faydalanarak emekli olma hakları mevcut düzenleme de bulunmamaktadır.
İngiltere emeklilik yazı dizimizin bir sonra ki serisinde ‘’Acaba Atilla amca yâda Ayşe teyzemizin Türkiye’den emekli olabilmeleri için yatırmaları gereken prim oranları ve hesaplanması, ilk işe giriş tarihinin belirlenmesi nasıl olacaktır? sorusu ele alınacaktır.
