‘Türkiye’de olsa ulu bir çınarın dibine atılmış taburelere, eş dost ile oturur, sohbet ederiz iki bardak çay etrafında ve kendimizi rahatlatırız ama bu ülkede öyle mi? bunaldığında nereye gideceksin’ diye başladı sıkıntısını anlatmaya, Türkçe konuşan danışanlarımdan biri.
Yıllardır dili, dini, sosyal değerleri ve kültürü farklı bir ülkede yaşayan biri olarak, Türk vatandaşların yaşadıkları zorluklara şahitlik ediyorum. Adamcağızı dinledikten sonra ve özellikle İngiltere’de yaşayan Türklere faydalı olacağını düşündüğüm için bu yazıyı yazmak istedim.
Bahsetmek istediğim konu; İngiltere’de yaşayanlar için ücretsiz terapi hizmeti sunan IAPT (Improving Access to Psychological Therapies Programme) yani, Psikolojik Terapiye Erişimin geliştirilmesi Programıyla ilgili.
IAPT programı, araştırmaların İngiltere’de her beş kişiden birinin depresyon veya kronik kaygı bozukluğundan muzdarip olduğunun saptanmasıyla başlıyor. Yaygın olan psikolojik rahatsızlıkların tedavi edilmemesi, sosyal ödeneklerin artması anlamına geliyor. Bunun önüne geçmek isteyen hükümet topluma maliyetini hesaplayarak psikolojik terapilerin herkese ulaşılabilir olmasını amaçlayan bir rapor hazırlıyor. İlk olarak 2007’de İngiltere’nin bir kaç bölgesinde proje deneniyor, başarılı olduğu kanıtlanınca tüm ülke çapında hizmete başlıyor. Bu programa göre NHS (Ulusal Sağlık Hizmeti) tarafından sunulan psikolojik terapilerin %80’ini BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi), kalan %20’sini ise diğer terapiler oluşturuyor.
16 yaş üstü herkese açık program. Çeşitlilik ve zenginlik gözetilmiş. Cinsel kimlik, etnik köken, din, mezhep, sosyo-ekonomik farklılıkları olan pek çok kesimden başvuru geliyor. Zaten adından da belli olduğu gibi programın asıl amacı farklı gruplara erişimi artırmak. Başvuranlar arasında yatalak hasta dahi bulunuyor. Bu programın en güzel tarafı ise, hizmetleri ihtiyaca göre uyarlamak ve spesifik adaptasyon esnekliği sunması. Örneğin, yaşlı ve hastalar için ev ziyareti, gözleri iyi göremeyen ya da işitemeyenler için büyük yazıyla materyal imkanı, ingilizce konuşamayanlar için tercüman bulundurma gibi çözüme dönük her ihtiyaç göz önüne alınıyor.
BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi) ingilizce adıyla (Cognitive Behavioural Therapy) dünyada en çok kabul gören ve en sık uygulanan, bilimselliği pek çok çalışmayla kanıtlanmış terapi yöntemidir. Stres, kaygı ve depresyondan muzdarip binlerce kişiye hayatlarını yoluna koymaları için konuşma terapisi ile yardımcı olunuyor. Problemlerinizi farklı şekillerde ve yöntemlerde ele alınması öğrenilmesine yardımcı oluyor. Bu terapinin amacı kişiye hayatın iniş çıkışlarıyla nasıl baş edebileceğini ilişkin stratejiler öğreterek, kişinin kendi terapisti olmasını sağlamaktır. Kişinin hayatını zorlaştıran, sorunlara neden olan sağlıksız yaklaşım, tutum ve inanışlarının yerine kişinin hayatını kolaylaştıracak alternatif bir bakış açısı geliştirir. IAPT, ruhsal sorunlarla zengin deneyime sahip olan uzman bir kadroyla çalışıyor.
Uzman klinik psikolog, (counselling psychologist, counsellors), iş ve kariyer danışmanlarıyla aynı ortamda çalışmak hizmet kalitesini arttırıyor.
Aile doktoru tarafından sevk yapılan danışana ilk değerlendirme telefonda (ihtiyaca göre yüz yüze) yapılıyor. BDT ile çalışmaya uygunluğuna bakılıyor, değilse kişinin ihtiyacına göre başka bir kuruma yönlendiriliyor. BDT’ye uygun olanlar ise; depresyon, anksiyete ve kaygı bozuklukları, fobiler, sosyal anksiyete, obsessif kompulsif bozukluk gibi duygu durum bozuklukları. Yeme bozuklukları, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı, aile terapisi, kariyer, meslek vb konularda destek almak isteyenleri ise eşgüdümlü çalıştığımız kurumlara yönlendiriyoruz. Kısacası, İAPT’in hedefi başvuran kişiyi bir şekil ve türde çözüme yönlendirip eli boş göndermemek.
BDT bireysel (yüz yüze ya da telefonda), grup içerisinde, dijital programlarla çeşitli şekillerde sunuluyor. Bölgeden bölgeye farklılık gösterse de, genelinde benzer çalışma sistemi mevcut.
İngiltere’de yaşayan birçok Türk vatandaşı bu hizmetten haberdar değil. Psikolojik destek için başvuru yapmak istediğinizde yapmanız gereken aile doktorunuza giderek sevk etmesini istemek. Bazı bölgelerde internet üzerinden bireysel başvuru da yapılıyor.
Son olarak belirtmek istediğim; IAPT gizlilik sınırları içerisinde hizmet alabileceğiniz bir kurum. Birçok kişi, terapi alırsam, depresyonda olduğum ya da psikolojik sorunlarım olduğu için sosyal hizmetler kurumu çocuklarımı elimden alır korkusuyla başvurmaktan çekiniyor. Bu gereksiz bir tedirginlik oysaki. Kurumun ciddi bir gizlilik politikası var. Gizlilik sınırları ancak; başvuran kişinin kendisine ya da muhatap olduğu başka birine yönelmesi muhtemel bir tehlike ve risk durumunda (şiddet uygulama, intihar eğilimi gibi durumlarda) esnetiliyor sadece. Bunun dışında çocuklarınıza ve onlarla aranızdaki iletişimi zora sokacak herhangi bir tedbir içine girilmiyor.
Sorunlarınızla tek başınıza mücadele etmek yeldeğirmenleri ile savaşmak kadar abes ve gereksizdir. Yardım almak, hayatı daha yaşanılır ve güzel hale getirecektir emin olun. Bazen size dinleyen birinin olması bile tek başına iyileştirici olabilir. En azından sizi dinlemeye hazır insanlarla dertleşmiş olmak bile bir farklılık ve iyileşme katacaktır hayatınıza. Devletin sunduğu bu imkandan faydalanın ve ruhumuzun da bakıma ihtiyacı olduğunu unutmayın.
