LONDRA
Londra’da kurulu Çanakkale Anma Platformu (ÇAP) ile uluslararası bir kuruluş olan “Gallipoli and Dardanelles International”(G and DI)’ın ortaklaşa düzenlediği etkinliğe, Lordlar Kamarasının ilk ve tek Türk asıllı üyesi Barones Meral Hüssein-Ece ev sahipliği yaptı.
Çanakkale Savaşı’nda İtilaf kuvvetlerinin Gelibolu’dan çekilişinin 100’üncü yıldönümünü anmak için düzenlenen çaya, Londra Büyükelçisi Abdurrahman Bilgiç, Başkonsolos Emirhan Yorulmazlar, Silahlı Kuvvetler Ataşesi Mehmet Çalkayış, KKTC Londra Temsilcisi Oya Tuncalı, Britanya Savunma Bakan Yardımcısı ve Lordlar Kamarası Başkan Yardımcısı Lord Earl Howe, Yeni Zelanda İngiltere Yüksek Komiseri Sir Lockwood Smith, Çanakkale Savaşı sırasında Donanma Bakanı, daha sonra İkinci Dünya Savaşı’nda ülkenin Başbakanı olan Sir Winston Churchill’in torununun çocuğu Randolph Churchill, Avustralya, Kanada’nın Britanya’daki resmi temsilcileri, ÇAP Başkanı Servet Hassan, G and DI Başkanı John Crowe ile çok sayıda lord ve milletvekili, diplomatlar, sivil toplum kurumu temsilcileri, akademisyenler ve öğrenciler katıldı.
Lordlar Kamarası’nın, Thames Nehri kıyısındaki özel salonunda düzenlenen ve iki saate yakın süren çayda, konuşmacılar savaşın insan kaybı boyutuna, acımasızlığına değinirken, Çanakkale’nin birçok ülkenin tarihinde özel bir yeri bulunduğuna, savaşan ülkelerin uzun yıllardır birbirleriyle devam eden dostluklarına dikkat çektiler. Etkinlikte konuşan bütün konuşmacılar Mustafa Kemal Atatürk'ün ve Mehmetçik'in kahramanlığını vurguladılar ve barış mesajları verdiler.
Davetin ilk konuşmasını yapan Barones Meral Hüssein-Ece, önemli bir olayı hatırladıklarını, yüz yılın uzun gibi görünse de aslında kısa olduğunu belirterek, “Burada aramızda olan birçok kişinin Çanakkale Savaşı’yla doğrudan ilişkisi var. Birbiriyle kıyasıya savaşan, ortak tarihimizin en ölümcül savaşının ardından dostluklar tesis edildi. Bu kadar acı tecrübelerden sonra insanlığın savaşlardan ders alması beklenirdi ama bugün Orta Doğu’da olanlara bakılınca böyle olmadığını üzülerek görüyoruz“ dedi.
ÇAP Başkanı Servet Hassan, Gelibolu savaşlarının Türk tarihinde çok önemli bir yere sahip olduğunu, yüzbinlerce genç İtilaf kuvvetlerinin işgaline karşı vatanını, bugünkü Türkiye’nin kurulamayacağını ve Türklerin özgürlüğünü şehitlerine borçlu olduğunu ifade etti, “Çanakkale geçilmez’ sadece zaferi vurgulayan veya vatansever bir slogan değil, aynı zamanda o kara parçasında Türklerin hayatta kalışının da anlamıdır. Bugün 100’üncü anma etkinliği, sadece vatanları için canlarını feda edenleri anma değil, aynı zamanda savaşın ortak tecrübesini yaşayan milletlerin, dostluklar kurması ve devam ettirmesi anlamına da gelmektedir” dedi.
ÇANAKKALE’DEN GELEN EN ÖNEMLİ MESAJ “BARIŞTIR”
Daha sonra söz alan Londra Büyükelçisi Abdurrahman Bilgiç de Çanakkale’de çarpışan tüm taraflardan, toplam yarım milyon kişi zayiat verildiğinin altını çizerek, Çanakkale Savaşları’nın ülkeler ile ulusların tarihinde özel bir yeri olduğunu söyledi. Bilgiç, “Çünkü, kuvvetlerin geri çekilmesi bir savaşın son bulmasından öte yeni bir başlangıçtı” dedi.
Çanakkale ile birçok dostluk inşa edildiğini ifade eden Bilgiç, “Hem Türkler hem de müttefikleri, düşmanın da sadece kendileri gibi, etten, kemikten yapılmış bir insan olduğunu anladı” diye konuştu.
“Çanakkale, Avrupa ve Asya, Doğu ile Batı arasında bir köprü. Çanakkale’den gelen en önemli mesaj, barıştır” diyen Bilgiç, eski düşmanların kaybettikleri sevdiklerini yan yana ve omuz omuza andıkları yerin Çanakkale olduğunu söyledi.
SUVLA KOYUNDA SAVAŞTA KULLANILAN ÇAN BÜYÜK İLGİ GÖRDÜ
İngiltere Savunma Bakanı Yardımcısı ve Lordlar Kamarası Başkan Yardımcısı Earl Howe da Çanakkale'nin Atatürk'ün kariyerine çok büyük bir katkısı olduğunu belirterek, “Bu savaşın en büyük mirası, Atatürk’ün askeri dehası ile modern Türkiye’nin ortaya çıkmasıdır. Bu savaş Churchill’in mesleki kariyerini büyük ölçüde etkilemiştir” şeklinde konuştu.
Kendi babası da Çanakkale’de bulunan Earl Howe’in etkinliğe özel olarak getirtmiş olduğu savaş esnasında Çanakkale Suvla Koyu’nda kullanılan çan büyük ilgi gördü.
Yeni Zelanda İngiltere Yüksek Komiseri Sir Lockwood Smith ise Çanakkale Savaşı’nın kendi dünyaya gelişinin nedeni olduğunu, büyükannesinin nişanlısı bu savaşta ölünce, büyükbabası ile evlendiğine dikkati çekti, “Bu savaş Avustralyalı ve Yeni Zelandalılar için varoluşumuzun nedenidir. O zaman iki millet de çok yeni kurulmuş devletlerdi. Her 5 erkekten biri o dönemde savaşa gitmiş ve dönmemişti. O savaşa katılan her ülkenin tarihinde Çanakkale’nin apayrı özel bir yeri vardır. Gelibolu savaşı olmasa, ben de olmayacaktım. Büyükannemin ilk aşkı Yeni Zelandalı askerler arasında Çanakkale’de yatıyor” diyerek, duygularını dile getirdi.
ANZAK GÜNÜ AVUSTRALYA VE YENİ ZELANDA’DAKİ EN BÜYÜK KUTLAMA
Avustralya Yuksek Komiserligi Askeri Ataşesi Albay Graham Price, savaşı kaybetmelerine ragmen bu savaşın ülkesi ve Yeni Zelanda’da “Anzac” günü olarak kutlandığını ve en büyük kutlama olduğunun altını çizdi, “Bu savaşın en büyük katkısı, Avustralya nesillerinin bugünkü kimlik yakınlaşmasını sağlamasıdır” dedi.
Kanada Savunma Danışmanı General Matthew Overton ise genç Kanada devleti askerlerinin savaşın ne olduğunu Çanakkale’de öğrendiğini, 2. Dünya savaşı sonunda da Türkiye ile başlayan diplomatik ilişkinin bugün NATO, OECD gibi işbirliği ortaklığında devam ettiğini belirtti. General Overton Çanakkale’deki mezarlara çok iyi bakan Türkiye’ye teşekkur ederek örnek alınması gerektiğini söyledi.
CHURCHILL’IN TORUNUN ÇOCUĞU “BENİM NESLİM SAVAŞIN KORKUNÇ YÜZÜNÜ GÖRMEDEN BÜYÜDÜ”
Sir Winston Churchill’in torununun çocuğu Randolph Churchill ise yaptığı konuşmada, büyük büyük dedesi öldüğünde kendisinin sadece 2 günlük olduğunu, ancak ailesinden Çanakkale savaşıyla ilgili çok anı duyduğunu belirtti, Büyük dedesinin, Çanakkale’ye çıkarma yapmaktaki amacının Birinci Dünya Savaşı’nın çok kısa sürede bitmesini sağlamak olduğunu ancak başarılı olamadığını belirtti. Dişe diş,tırnak tırnağa savaşan milletlerin bu savaştan ders çıkaramadıklarını düşündüğünü soyleyen torun Churchill “Ne yazık ki 2. Dünya Savaşı oldu. Benim neslim savaşın korkunç yüzünü görmeden büyüdü. Bugünkü özgürlüğümüzü, kaç kişinin hayatına mal olarak yaşadığımızı daima hatırlayalım. Bu anma töreni, bu açıdan çok anlamlı. Düzenleyenlere teşekkür ediyorum” dedi.
Daha sonra biri Türk biri Kanada asıllı iki öğrenci şiir okudu. Geleneksel İngiliz çayı ikramlarının yapıldığı davette, Randolph Churchill’e konuklar büyük yakınlık gösterdi. Büyükelçi Abdurrahman Bilgiç ve eşi Esra Bilgiç, Randolph Churchill ile sohbet ettiler.
Etkinlik sonunda açılışı 2004 yılında yapılan ve İngiltere’nin Stradfordshire bölgesinde yer alan National Memorial Arboretum Parkı’ndaki Çanakkale Anıtı’nın mimarı Nadir İmamoğlu’na ödül verildi.
İngiliz Kraliyet Donanması'nın 18 Mart’ta Çanakkale'de uğradığı mağlubiyetten sonra bu kez 25 Nisan 1915 tarihinde Gelibolu’ya çıkarma yapan İtilaf kuvvetleri, Osmanlı ordusu ve müttefikleri Almanya ile Avusturya-Macaristan kuvvetlerinin güçlü direnişi karşısında ikinci bir mağlubiyet yaşayarak Aralık 1915’te çekilme kararı almıştı. Büyük bir gizlilikle uygulanan çekilme kararı 9 Ocak 1916 tarihinde tamamlanmıştı.
