İNCİ GÜNDAĞ
LONDRA
Silikon Vadisi'nin en başarılı genç şirketleri arasında gösterilen Uber özellikle Avrupa ülkelerinde taksicilikle ilgili yasal düzenlemelere uymadığı, vergi kaybına ve haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle aleyhinde açılan davalarla boğuşuyor.
İngiltere'nin başkenti Londra'nın güneydoğusundaki tarihi Greenwich bölgesinde aktif olan Londra'nın simgelerinden "siyah taksi" şoförü 46 yaşındaki Mike Webster, yaptığı açıklamada, Londra Ulaşım Kurumu'na (TFL) kayıtlı olmayan taksilerin sahte ve güvensiz olduğunu söyledi.
Uber gibi şirketlerin "müşterilerini çaldığını" ve "yetkililer tarafından kontrol altına alınması gerektiğini" vurgulayan Mike "Taksi şoförü olmak için çok emek veriyoruz ve para harcıyoruz. Sigortasız iş yaparak tehlike saçıyorlar" eleştirisinde bulundu.
Soyadını vermek istemeyen 37 yaşındaki Uber şoförü Aquil ise Uber'le yeni çalışmaya başladığını ve sistemde şimdiye kadar herhangi bir problem yaşamadığını kaydetti. Londra'nın farklı noktalarında hizmet verdiğini ifade eden Aquil, tek gelirinin Uber şoförlüğü olduğunu belirterek "Uber'in esnek çalışma şeklini beğeniyorum. Kendi kendinizin patronusunuz" ifadelerini kullandı.
Aquil, kazancıyla ilgili "Bu konu biraz karmaşık. İyi para kazanmanız için uzun saatler çalışmanız gerekli. Ayrıca tüm giderler bana ait. Açıkçası düşündüğüm kadar iyi değilmiş. Ama kendimin patronuyum. Eğer çok çalışırsan, çok para kazanırsın. Belki de 'siyah taksiciliğe' geçerim" diye konuştu.
- "Alternatiflerine göre fiyatı çok uygun"
AA muhabirine konuşan, Uber'in Londra'daki müşterileri aldıkları hizmetten memnun olduklarını belirttiler.
Lokanta işletmecisi 32 yaşındaki Raj Verma haftada yaklaşık 4 kez Uber taksisi çağırdığını söyledi. İşten geç saatte çıktığı için metroya yetişemediğini ve o saatte eve otobüsle dönmenin de bir saat süreceğini belirten Verma "Uber'le ise sadece 20 dakika sürüyor. Gece eve gidebilmem için en uygun yolun Uber olduğunu düşünüyorum. Eğer normal bir taksiye binsem aynı yolculuk bana çok daha pahalıya mal olur. Ayrıca iş yerim Uber ile anlaşmalı ve Uber'i indirimli kullanabiliyorum" dedi.
Pazarlama sektöründe çalışan 27 yaşındaki Vicky Bardem-Sparrow da akşam geç saatlerde eve dönmek için Uber'i tercih ettiğini belirterek "Uygulamanın kullanımı çok basit, hızlı ve şeffaf. Şoförümün kim olduğunu bilebilmek, yaptığımız seyahatin uygulamada kayıt altına alınıyor olması bana kendimi güvende hissettiriyor. Siyah taksilere göre ücretlerin gayet düşük olması benim çıkarıma" değerlendirmesinde bulundu.
Film yapımcısı 32 yaşındaki James Mendez ise, ayda birkaç defa uygulamadan faydalandığını belirterek "Cep telefonunuzdan taksi çağırmak çok kolay ve hızlı. Ayrıca alternatiflerine göre fiyatını çok uygun buluyorum" dedi.
Başkent Londra'nın güneybatısındaki ülkenin en büyük havaalanı Heathrow'dan siyah taksi kullanarak kentin diğer ucundaki bir semte ulaşmak yaklaşık 110 sterlin tutarken Uber ise aynı mesafe için 42 sterlin talep ediyor.
2012 yılında Londralıların hizmetine sunulan Uber başkent sokaklarında yaklaşık 15 bin araca sahip. Londralıların talebine yetişmek üzere Uber'in kentteki araçlarının sayısının önümüzdeki yıla kadar 42 bine çıkarması öngörülüyor.
- Uber'e karşı küresel savaş
Avrupa'daki taksi şoförlerinin uygulamaya yönelik tepkilerini göstermek üzere yaptığı konvoy oluşturarak trafiği kilitleme ve iş bırakma eylemlerinde hükümetlere Uber'in yasaklanması ve faaliyetlerinin durdurulması çağrısı yapılıyor. Uber faaliyet gösterdiği birçok ülkede yaygın soruşturmalara ve davalara konu oluyor.
ABD merkezli uluslararası ulaşım ağı şirketi Uber dijital platformda faaliyet gösterdiğini ve şoförlerinin tam zamanlı çalışan yerine bağımsız ortaklar olduğunu savunuyor.
2009 yılında kurulan ve kısa sürede piyasa değeri 50 milyar dolara ulaşan Uber son bir yılda İspanya, Belçika, Romanya, Hollanda, İtalya ve Almanya dahil birçok ülkede yasaklandı. Ancak taksi müşterilerinin Uber'e yönelik talebi şirketin yasal boşluklardan ve denetim yetersizliğinden faydalanarak faaliyetlerini devam ettirdiğine işaret ediyor.
Bu yıl şirketin Fransız taksiciler şirketin kendi müşterilerini çaldığı ve haksız rekabete neden olduğunu öne sürerek ülkede geniş çaplı protesto eylemleri düzenledi. Şiddet olaylarına da sahne olan eylemlerin ardından Uber şoför ve yolcuların daha fazla riske girmemeleri için Fransa'daki faaliyetlerini askıya aldı. Ayrıca protestolar sonrası Uber'in Fransa'daki iki yöneticisi hakkında yasal inceleme başlatıldı ve hükümet Uber'in faaliyetlerinin yasaklanması kararını aldı.
Uber'in İngiltere'deki faaliyetleri de benzer protestolara hedef oldu. Londra'nın simgelerinden "siyah taksi" şoförleri, Uber'e yönelik tepkilerini iş bırakma eylemleriyle ülke gündemine taşıdı. İngiliz taksicilerin şikayetlerine kulan veren Londra Ulaşım Kurumu, (TFL) geçen hafta, "taksicilik sektörünün standartlarının yükseltilmesi kapsamında Uber'in faaliyetlerine ilişkin danışmanlık hizmeti alacağını" duyurdu. TFL'in bu çerçevede Uber şoförlerinin sürüş ve İngilizce dil bilgisini iyileştirmesi, taksinin çağrılmasının ardından zorunlu 5 dakika bekleme süresine uyulması ile daha sıkı sigorta şartı koşması öngörülüyor.
İngiliz yetkililerin Uber'in faaliyetlerini mercek altına alacak olması şirketin müşterileri tarafından hoş karşılanmadı. TFL'in açıklamasının ardından başlatılan "Uber Londra'yı destekle" adlı kampanyaya 125 binden fazla kişi destek verdi.
Hollanda'da mahkeme kararıyla yasaklanmasına rağmen çalışmalarına devam eden şirket birçok para cezasına çarptırıldı. Hollanda polisi devam eden soruşturma çerçevesinde şirketin Amsterdam'daki ofisine geçen hafta baskın düzenlemişti.
Geçen yıl Danimarka'da faaliyet göstermeye başlayan Uber'in bu ülkedeki rahatı kısa sürdü. Ulaşım sektörünün şikayetlerini dikkate alan Danimarka hükümeti Uber karşıtı olmadıklarını ancak firmanın Danimarka yasalarını çiğnediğini açıkladı.
Uber Hırvatistan'da faaliyetlerine başlamadan bile birçok taksicinin tepkisiyle karşılaştı. Uygulama daha ülkede hayata geçirilmeden Uber'in engellenmesi için taksi şoförleri birlikleri başkent Zagreb belediyesine açık mektup gönderdi.
Hindistan'daki faaliyetleri çerçevesinde bazı Uber şoförleri hakkında çıkan tecavüz iddiaları akıllara uygulamanın ne kadar güvenli olduğu sorularını getirdi. Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de Uber şoförünün kadın yolcusuna tecavüz ettiği iddiasının ardından ülkede alınan internet üzerinden çağrılan taksiler yasaklandı. Gerekli lisansları almayan taksi şirketlerinin hizmetleri durduruldu. Bu kapsamda Uber'in lisans için yaptığı ikinci başvuru da geçen ay reddedildi.
Çin'de hükümet Uber ve benzeri mobil uygulamalar aracılığıyla taksicilik hizmeti veren şoförleri trafikten men ediyor. Çin polisi son aylarda Uber ofisleri ile Chongqing kentinde Uber tarafından yürütülen şoför eğitim programına baskınlar düzenleyerek binlerce akıllı telefon ile ekipmana el koyarken Çin mahkemesi, Uber'in yasa dışı faaliyet gösterdiğine hükmetti.
Hong Kong'da kaçak taksicilerle mücadele kapsamında Uber şoförlerini gözaltına alan polis şirketin ofislerini bastı. Uber'e karşı başlatılan soruşturmada firmanın faaliyetlerinin yasa dışı olduğu belirlendi.
Uber Tayvan'da yasalara aykırı faaliyet göstermekten para cezasına çarptırıldı ve birçok şoförünün ehliyeti askıya alındı.
Malezya'da da faaliyetleri yasa dışı sayılan Uber'in buna rağmen müşterilerinin taleplerini geri çevirmediği biliniyor.
Avustralya'da Uber'in hangi tür işletme kategorisine dahil olduğunun tespiti için soruşturma yürütülüyor.
Yeni Zelanda'da son aylarda birçok Uber aracının çalıştırılması engellendi. Yeni Zelandalı yetkililer Uber'in faaliyetlerinin yasalara aykırı olduğunu belirterek şirketle çalışan şoförlere para cezaları uyguladı.
Kanada'da da taksi sektörünün baskısına maruz kalan Uber'in hakkında süren yasal incelemelerin yanı sıra ülkedeki bazı eyaletlerde faaliyetlerini yasa dışı olarak sürdürdüğü biliniyor.
ABD'de ise Uber'in bu ülkedeki faaliyetleri, şoför kriterleri ile yol ve araç güvenliği gibi birçok alanda başlatılan yasal incelemeler sürüyor.
Brezilya'da taksicilerin tepkiyle karşıladığı Uber şikayetler üzerine Nisan'da faaliyetten men edildi fakat kısa sürede bu yasak kaldırıldı. Devam eden şikayetler üzerine Uber hakkında başlatılan yeni bir soruşturma devam ediyor.
Lisanssız taksicilikle mücadele kapsamında Uber'in Güney Afrika'da çalıştırdığı araçlara el konuldu.
Güney Kore'de ise Uber'in faaliyetleriyle ilgili başlatılan soruşturma sürüyor.
- "Mevzuatlar akıllı telefonlardan onlarca yıl önce yazılmış"
Dünya genelinde Uber'e yönelik başlatılan yasal incelemelerin sayısındaki artışa ilişkin açıklama yapan Uber'in Avrupa'daki yöneticilerinden Mark MacGaan, "Eğer hükümetlerin aldığı kararların Avrupa hukukuna ters düştüğünü düşünürsek bir sonraki adımımız hakkında bir karara varacağız. Bazı ülkelerdeki mevzuatlar biz ceplerimizde akıllı telefonlar taşımaya başlamadan onlarca yıl önce yazılmış" ifadesini kullandı.
Avrupa'daki baskılar karşısında Uber'in Avrupa Birliği nezdinde ülkelerin şirketin hizmetlerini kısıtlamaya hakkı olmadığının belirlenmesi için lobicilik yaptığı öne sürülüyor
AB Komisyonu, Uber ve benzer mobil uygulamaların karşılaştığı sorunlara çözüm bulunması için bu şirketlerin faaliyetleri ile Avrupa taksicilik pazarının inceleneceği bir çalışmayı sonbaharda başlatacağını duyurmuştu.
Yenilikçi hizmetlere sıcak bakan Komisyon'un Avrupa Birliği genelindeki taksi hizmetleri ve uygulamaları konusunda yeni yasal düzenlemelere ihtiyaç olup olmadığı araştırılacak.
Lüksemburg merkezli AB yüksek mahkemesi Avrupa Adalet Divanı Uber'in ulaşım şirketi mi yoksa dijital hizmet sağlayıcısı mı olduğuna hükmedecek.
Uber Adalet Divanı tarafından dijital hizmet sağlayıcısı yerine ulaşım hizmeti sunan bir şirket kategorisinde görülürse taksi şoförü lisansı, işçi hakları, vergilendirme, araç sigortası ve güvenlik başta olmak üzere daha birçok farklı alanda gerekli izin ve ek giderlerle karşı karşıya kalacak.
- Genişleme planları-
"Ucuz, hızlı ve güvenilir" mottosuyla 2009'da akıllı telefonlar üzerinden hizmet vermeye başlanan Uber 60 ülkede 300'den fazla şehirde faaliyet gösteriyor.
Hakkında başlatılan birçok yasal incelemeye rağmen Uber'in gelecek planlarında Asya ve Latin Amerika ağını genişletmenin bulunduğu belirtiliyor.
Uber'in yatırımcıları arasında Goldman Sachs, Google, Benchmark ve Kleiner Perkins Caufield & Byers yer alıyor.
Geçen yıldan itibaren Türkiye'de de faaliyet gösteren Uber İstanbul'un iki yakası arasında seyahat edecek ve trafiğe takılmak istemeyen müşterileri için bu yaz başında UberBOAT (bot taksi) hizmetini devreye sokmuştu.
Uber kullanıcıları mobil cihazlara indirilen uygulamayla gitmek istedikleri adresi programa giriyor ve güzergahın maliyetini öğreniyor. Müşterinin onay vermesiyle uygulama yolcuya en yakın sürücüyü kullanıcıya yönlendiriyor. Uygulama sayesinde yolcular sürücüye para vermiyor. Kullanıcılar Uber uygulaması üzerinden banka bilgileriyle ödeme yapıyor.
