İskoçya’nın bağımsızlığı için yapılan referandum yoğun tartışmalar arasında başladı. Birleşik Krallık’la 307 yıllık birlikteliğini sona erdirmek isteyen İskoçya’nın bağımsızlığı ve süreçle ilgili tüm soruları USA Today derledi.

Birleşik Krallık’ın toprakları ne kadar küçülecek?

Eğer referandumdan bağımsızlık sonucu çıkarsa, İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’yı kapsayan Birleşik Krallık, topraklarının üçte birini ve vatandaşlarının da yüzde 8’ini kaybedecek.

Referandum kararı nasıl alındı?

1999’da Londra’daki parlamento İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’ya belirli yetkiler verdi. 2009’da, İskoçya’nın parlamentosu büyük bir adım atarak bağımsızlık için baskı yapmaya karar verdi. İki yıl önce ise İngiltere Başbakanı David Cameron bağımsızlık referandumunun yapılmasına, o günlerde bağımsızlık ihtimali görülmediği için onay verdi.


Bağımsızlığa “evet” demenin gerekçesi nedir?

Bağımsızlığı savunanlar, İskoçya’nın işleri üzerinde doğrudan kontrol istiyor. İskoçların birçoğu sol görüşlü ve Londra’daki Muhafazakar Parti’nin politikalarından rahatsız oluyor. En son yapılan genel seçimlerde İskoçya’da Muhafazakar Parti’nin yalnızca bir üyesi seçilmişti. İskoç Ulusal Partisi’nin lideri Alex Salmond, özgür İskoçya’nın dünyadaki en zengin 20 ülke arasında olacağını savunuyor.

Bağımsızlığa “hayır” demenin gerekçesi nedir?

“Hayır” oyu verecekler, İskoçya’nın Birleşik Krallık’ın parçası olmasının ülkeye, NATO ve Avrupa Birliği aracılığıyla uluslararası toplumda daha fazla söz hakkı vereceğini söylüyor. Aynı zamanda, birliğin devam etmesinin daha fazla iş imkanı, güçlü finansal hizmetler, sterlinin kullanımının devam etmesi ve üç asırdır devam eden ortaklık geleneğinin sürmesi anlamına geldiği konuşuluyor.


Birleşik Krallık’a destek veren tanınmış isimler arasında kimler var?

ABD Başkanı Barack Obama, Papa Franciscus ve Harry Potter’ın yazarı J.K. Rowling. Kraliçe Elizabeth resmî olarak tarafsız, ancak oy vereceklere dikkatli düşünmeleri konusunda çağrı yaptı.

İskoçya’ya destek veren tanınmış isimler arasında kimler var?

Sean Connery, Brian Cox, Alan Cumming ve Vivienne Westwood

Referandum nasıl sonuçlanır?

Rakamlar, herhangi bir tahmin yürütmek için çok yakın. Eylül’ün başlarında yapılan bir ankette bağımsızlık isteyenlerin oranı az da olsa önde çıkmıştı. O zamandan bu yana yapılan anketler ise, “Hayır” oylarının yalnızca birkaç yüzde oranıyla önde olduğunu gösteriyor. Sosyal medya da konuyla ilgili çeşitli ipuçları veriyor: 1 Ağustos ile 8 Eylül arasında Facebook’ta referandumla alakalı yapılan 10 milyonu aşkın paylaşımdan bağımsızlık yanlıları, birliğin korunmasını savunanlara kıyasla 2 kat daha fazla paylaşım yaptı.


Referandumdan bağımsızlık sonucunun çıkması Başbakan David Cameron’a işini kaybettirebilir mi?

Cameron, yaptığı açıklamalarda İskoçya’nın bağımsız olması durumunda istifa etmeyeceğini vurguladı. Önümüzdeki sene genel seçim planlayan Muhafazakar Parti, liderleri olarak Cameron’dan vazgeçmeyi, onu “İskoçya’yı kaybeden adam” olarak görecekleri için, düşünebilir. Ne var ki, Muhafazakar Parti bağımsızlıktan kazanıyor gibi görünüyor, çünkü İskoçya kendilerine oy vermiyor.

Bağımsızlık, İskoçya ve İngiltere’de yaşayanların seyahat etmesini nasıl etkiler?

Birleşik Krallık’ta yaşayan birçok ailenin İskoçya ve İngiltere’de yaşayan akrabaları var. Bağımsız bir İskoçya altında, iki ülke arasındaki seyahat zorlaşabilir, sınırda kontroller tanımlanabilir ve pasaport, hatta vize istenebilir. Bu senaryonun gerçekleşmesi, İskoçya’nın Avrupa Birliği’ne anında üye olmasıyla engellenebilir.


Bağımsızlıkla başka neler değişecek?

Birçok sorunun şu anda net bir cevabı yok. Birleşik Krallık’ın petrol zenginliği nasıl bölüşülecek? İskoçya’nın sosyal güvenlik korumaları daha iyi mi daha kötü mü olacak? Ülkenin güneyinde işyerleri kapanacak mı? İşsizlik artacak mı? Bu konularda birçok kişi farklı görüşlere sahip.

Bağımsız İskoçya Avrupa Birliği ve NATO üyesi olarak kalabilecek mi?

Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barosso, İskoçya’nın 28 ülkeyi barındıran Avrupa Birliği’ne girip girmeyeceği konusunda herhangi bir açıklama yapmadı. İskoçya’nın NATO’dan ise çıkarılacağına muhtemel olarak bakılıyor. Askerî ittifak, henüz bunu resmî olarak söylemedi, ancak bunun olacağına yönelik sinyaller verdi.

Referandumdan bağımsızlık sonucu çıkarsa bu ne zaman olacak?

İskoçya’nın siyasî liderleri, bağımsızlık gününün 24 Mart 2016 olarak planlandığını duyurmuştu. İskoçya’nın bu süreçte bayrağına karar vermesi, anlaşmaları yeniden tartışması ve onaylaması, anayasayı yazması ve gelirleriyle borçlarını incelemesi gerekiyor.

(Neşe İdil- Radikal)