Bugün Türk demokrasisi için “kara” bir günün yıldönümü. Dönemin Başbakanı Adnan Menderes ve iki arkadaşının asılmasıyla sonuçlanan 27 Mayıs askeri darbesinin yıldönümü. 27 Mayıs “darbelerin anası” olarak görülür. Yansımaları sadece siyasete olmadı. Sosyal ve hukuk hayatında derin izler bıraktı. Menderes ve arkadaşlarının idamının arkadan gelen siyasetçiler üzerinde ürpertici etkileri oldu. 27 Mayıs’la kurulan hukuk düzeninin tartışmaları halen bitmiş değil.

DP hükümetlerinde bakanlık görevi üstlenen ve daha sonra Beşiktaş başkanlığı da yapacak olan Talat Asal, Menderes’in Yassıada’da avukatıydı. Ömrünün sonuna kadar da Menderes sevgisiyle yaşadı. İki yıl önce de hayatını kaybetti. Asal, Ankara’daki evinde yaptığımız görüşmelerde “güler misin, ağlar mısın?” dedirten cinsten anekdotlar aktarmıştı. Şimdi onları hatırlatmanın zamanı:

27 MAYIS’IN YASAKLADIĞI ŞARKI: Yasaklar o kadar fazlaydı ki, her şey yasaktı. Benim Beyoğlu’nda yürümem yasaktı mesela. Oraya tayin edilen Albay, “Ada Sahillerinde Bekliyorum’ şarkısının çalınmasını, söylenmesini men etmiş. Ada, Yassıada'yı çağrıştırdığı için o şarkıyı yasaklamış...
MENDERES'İN YAKASINA YAPIŞAN BAYKAL’DI BİLİYORUM: Öyle söylendi. Ben de öyle biliyorum. Fakat Baykal bunu hep reddetti. Yakaya yapışmayı reddediyor da orada bulunmadığını söyleyemiyor. Baykal orada nümayişçilerin başında. Yakasına yapışılmasına tesir eden heyetin içerisinde. Neyi inkar ediyor anlamadım.
MENDERES’E YAPILAN APO’YA YAPILMADI: Yassıada, İmralı'dan son derece ağır şartlar altında idi. Düşünebiliyor musunuz İmralı'daki mahkumun (Öcalan) yakınları daima görüşebiliyor. Avukatı olarak ben Otel'de yer bulamadım. Berrin Hanımefendi (Menderes'in eşi) ve Aydın Beyefendi (oğlu) her türlü çabaya rağmen bir kez görüşebildiler.
MAKİNELİ İŞKENCE: Menderes’in Yassıada'daki odasının üstünde bir makine sürekli çalıştırılıyordu. Odası sessiz değil, gürültülüydü. Böyle işkence yapıyorlardı. Uyuması, dinlenmesi imkansız hale getirilmişti.
ATIN YEDİĞİ OTUN PARASI DA ALINDI: Afgan Kralı Adnan Bey’e bir at hediye etmişti. Yassıada mahkemelerinde o atın yediği otun parası da istendi.
ASAN CELLADIN PARASI: Adnan Bey, kendi devletinin cellatları tarafından asıldıktan bir gün sonra evine bir kağıt gönderildi. Neden idam edildiği ve cellata ödenecek paranın yazılı olduğu kağıt evinin kapısına asıldı.
“DİKTATÖR OLMADIĞIMI ANLAT” DEDİ: Menderes, diktatör olmadığı gibi böyle bir niyeti ve tatbikatı da olmamıştır. Yassıadadaki son görüşmemizde benden “Benim Diktatör olmadığımı anlatın” demişti.


Ömer Şahin, Radikal