Jüpiter'in uydusunda hayat var mı?

BBC Focus dergisinde yer alan habere göre, dünyanın en büyük göllerinden biri olan Antarktika üzerindeki Vostok gölünün dünya ile ilişkisinin 500 bin yıl ile 1 milyon önce kesildiği tahmin ediliyor. Gölün üzerinde yaklaşık 5 kilometrelik bir buz tabakası var. Şu an göle sondaj çalışmaları göl yüzeyinin sadece 100 metre üzerinde durduruldu. Çünkü gölde bulunması muhtemel 1 milyon yıl önceki çağlara ait mikro-organizmalar varsa bunların telafisi olmayan bir hastalığa dönüşmelerinden korkuluyor, ayrıca 1 milyon yıldır farklı bir atmosferde, farklı bir basınç seviyesinde yaşıyorlar, günümüz seviyesine çıkartılmaları belki de sakıncalı olabilir görüşünde olan bilim adamları da bulunuyor. Vostok gölünün yapısı Jüpiter'in uydusu Europa ile birbirine çok benziyor. Bu da Vostok gölünde muhtemel canlı türleri bulunursa, Europa'da canlı türü olabileceği ihtimali büyük bir ölçüde artırıyor.

3 bin metre yüksekliğindeki Gamburtsev Dağları'nın ortasında bulunan Vostok Gölü, yaklaşık olarak Sibirya'daki Baykal Gölü büyüklüğünde. Antarktika'nın 150 buzaltı gölünün en büyüğü, en derini, en izole olanı. Bölge eksi 89.2 derecenin kaydedildiği dünyanın en soğuk yeri.

Oksijen bakımından zengin, yaşanacak kadar ılık olan Vostok Gölü, Mariana Çukuru'ndan daha karanlıktır. Önümüzdeki birkaç yıl içinde, Rus bilim adamları bu gölün içini görmeyi umut ediyorlar. Göl, geçmişte yaşanan iklimlerin bilgisini, benzersiz deniz kimyasını ya da bilinmeyen yaşam formlarıyla ilgili ilginç bilgileri bize verebilir.

Sondajdan yıllar sonra teknik sorunlar ve çevresel tartışmalar bilim adamlarını gölden ayırdı. Rus Arktik ve Antarktik Araştırma Enstitüsü takımının lideri Dr Valery Lukin önümüzdeki birkaç ay içinde yapacakları çalışma ile göle ulaşacaklarına inanıyor. Lukin, hiç kimsenin bu suyu görmediğini, tatmadığını ve suya dokunamadığını söyledi.

Gerçekte Jüpiter'in buzlu uydusu Europa üzerindeki yer altı gölleriyle güçlü benzerlikler gösteren Vostok Gölü, astrobiyoloji uzmanları açısından önemli ölçüde ilginç hale geliyor. Eğer gölde yaşam varsa, uzmanlar muhtemel uzaylı canlılarının da olup olmadığını tartışacaklar.

Lukin'in takımı önümüzdeki yılın Aralık ayında yeniden sondaj kazısına başlamaya hazırlandıklarında zamana karşı yarışacaklar. Antarktika yazı 3 aylık çalışma penceresine izin veriyor. Vostok İstasyonu 'nda Temmuz 1983 yılında ölçülen sıcaklık -89 santigrat dereceydi. Burası deniz seviyesinden 3 bin 500 metre yukarıda ve herkes bu rakımın etkisini hissedebiliyor. Diğer kazı ekipleri, onlardan biri İngiliz ekip için daha sıcak olacak, çünkü onlar diğer Antarktika gölünü önümüzdeki birkaç yıl içinde kazmayı planlıyorlar.

Problemler

Vostok projesi bilim dünyasını ikiye böldü. Bazıları gölü ve ekosistemi kirleten ciddi bir risk olduğunu tartışıyor. 1998 yılında sondaj çalışması Antarktika Anlaşmalar Sekreterliği tarafından durduruldu. Sondaj çalışması yaklaşık 8 yıl boyunca yeniden başlatılamadı.

Geçen yılın sonlarında sondajın son aşamasına yeni bir anti-kirlilik stratejisiyle yeniden başlandı. Cihaz suyu keşfeder keşfetmez prob sondaj burgusu ana sondaj burgusunun yerine geçecek. Sondaj işlemi duracak ve burgular geri çekilecek. Bu suyun sondaj kuyusu içinde yukarı doğru hareket etmesine izin verecek. Bilim adamları bu donmuş sudan numune almaya 2012 yılının sonlarına doğru başlayacak. Şüphelendikleri gibi gölde serbestçe yüzen bakteri varsa, buzun içinde bırakacaklar.

Gölde yaşam

Bu sıra dışı ortamda ne tür mikrobiyal yaşam olduğu konusunda spekülasyonlar dolaşıyor. Antarktika göllerini 30 yıldır araştıran NASA Ames Araştırma Merkezi'nde görevli Dr. Christopher McKay, "Buradaki esas konunun ne olduğunu biz bilmiyoruz. Gölden bir şey çıkmazsa şaşırmayacağım. Eğer su yukarı çıkarsa ve tümüyle steril olursa tek sürpriz bu olacak. Bugüne kadar dünya üzerinde baktığımız her yerde yaşam bulduk" dedi.

Güneşin ışınları Vostok Gölü'nün üstündeki buzların içine işlemiyor. Bu durum fotosentetik yaşamın olabileceğini yok sayıyor. Hatta derin okyanus ortamında dipte yaşayan balıklar enerji için dolaylı olarak fotosenteze dayanıyorlar. Fakat Vostok çevresindeki buzlu ortam güneş ışığı üzerinde dolaylı bir emniyet kuruyorlar.

Bu durum için bir örnek yer altı volkanik deliklerin çevresinde yaşayan bakteridir ki Black Smoker (kara duman) olarak biliniyor. Bunun ilki 1970'lerde Galapagos Gediği'nde bulundu. Bu bakteri hidrojen sülfit gibi kimyasalların oksitlenmesiyle şeker üretiyor, yani kemosentez yapıyor. Ancak bilim adamları Kara Duman'lara benzemeyen bir şekilde bu gölün nitrojen ve oksijenle aşırı doyduğunu öngörüyorlar.