-Rusya ve Çin doğalgaz ile ilgili ödeşmelerde Dolardan kurtulmak niyetindeler. Böyle planlar gerçekleşebilir mi?
- Hiç şüphe yok ki Rusya ve Çin hükümetlerinin planları çok önemli olarak nitelendirilebilir. Gerçekte Doların dünya ekonomisinde üç görevi var. Dolar bir hesap birimidir. Pekçok fiyatlar, bu arada doğalgaz,petrol ve diğer ham maddelerin fiyatları dolar cinsinde belirleniyor. Bundan başka dolar, uluslararası ödeşmelerde kullanılan para birimi ve rezerv para birimidir.Rusya ve Çin hükümetleri ilgili sözleşmeyi imzalamakla bazı ikili ödeşmelerde, bu arada doğalgaz ve petrol ile ilgili ödeşmelerde Doları hesap birimi olarak kullanmaktan vaz geçmek istiyorlar. Her halde bu istek hayata geçirilecek. Bu bağlamda Rublenin Çin’de, Yuan’in da Rusya’da kabul edilmesi gerekecek. Ruble Çin’de artık hesap birimi olarak kabul edildi. Yuan da ilk kez Moskova borsasında işlem gördüğü geçen yılın sonlarında Çin parası Rusya’da kabul edildi.
Böyle adım bazı ülkelerin devamlı olarak karşı karşıya geldikleri problemin var olduğunu gösterilyor. Söz konusu yalnız Rusya ve Çin değil, hammadde üreticileri olan pekçok ülkelerdir. Bu ülkeler ödeşmelerde hesap birimi olarak Doları kullanmak zorunluluğundan kurtulmak istiyorlar.
-Doların yanısıra bir rezerv parasının daha oluşturulması olanağı var mı?
-Bu,çoktan ortaya çıkan bir problemdir. Hatırlıyacağınız gibi bir rezerv parası olarak Dolar daha 1965-66 yıllarında general de Gol tarafından eleştiriliyordu. Ve yeni bir uluslararası finansal kriz başladığı her defasında bu problem yeniden ortaya çıkıyor. Bir yandan başlıca olarak Doların rezerv parası olarak kullanılmasına dayalı şimdiki sistemin tatmin edici olmadığı açıktır. Değişik ülkelerde Merkez bankaların döviz rezervlerinde Doların yanısıra Avro,bundan başka Kanada Doları, Avustralya Doları ve Singapur Doları bulunuyor. Sözün kısası rezerv parasının çeşitlendirilmesi gereği, belki de bizzat sistemin değiştirilmesi gereği oluştu.
Karşımızda değişik yollar var:Uluslararası para sisteminin yeniden örgütlenmesi için 1944-te yapılan Bretton-Vuds konferansına benzer uluslararası konferansın düzenlenmesi için gerekli politik koşulların sağlanması gerek. Öyle geliyor ki bunu yapmak zamanı hala gelmedi. Şimdiki durumdan yarar elde eden ABD her şeyin olduğu gibi kalması için her şeyi yapacak veya hiç olmazsa değişiklikler sürecini yavaşlatmaya çalışacak.
Başka bir yol da var. O da. zaman geçtikçe bölgesel rezerv para birimi rolünü oynamaya başlayan para birimlerinin geliştirilmesidir. Zannedilebilir ki Çin, Yuan’i birkaç yıl sonra Asya-Pasifik bölgesinde Avustralya Dolarının ve hatta Sinğüpr’un para biriminin yanısıra rezerv parası haline getirmek amacını güdüyor. Bilindiği gibi Ruble’nin BDT ülkeleri için rezerv parası haline getirilmesi de teklif ediliyor. Böylelikle büyük sayıda rezerv paraları oluşacak ve bunlar uluslararası rezerv parası olarak Doların konumunu yavaş yavaş temelinden sarsacaktır.
(Rusya'nın Sesi Radyosu)
