TEVFİK DURUL
Uluslararası Polis Teşkilatı'nın (Interpol) Çinli eski Başkanı Mıng Hongvey hakkında Çin Komünist Partisi (ÇKP) tarafından açılan soruşturma, ülkede "güvenlik çarı" olarak bilinen ve müebbet hapisle cezalandırılan Cou Yongkang dosyasının uzantısı olarak görülüyor.
Çin'den konuya ilişkin yapılan açıklamalarda, yolsuzluk ve rüşvet şüphelerinin tam kapsamı ve Interpol Eski Başkanı'nın nerede tutulduğuna ilişkin bilgi yer almazken, işaretler, konunun Kamu Güvenliği Eski Bakanı Cou Yongkang'ın etkilerini silmeye yönelik bir operasyon kapsamında ele alındığını gösteriyor.
Çin'e gitmek üzere Fransa'dan ayrıldığı 25 Eylül'den bu yana eşi Grace Mıng'ın kendisinden haber alamadığı Mıng'ın, "kanun ihlali" gerekçesiyle ÇKP Disiplin ve Denetleme Komitesi tarafından soruşturma altına alındığı ortaya çıktı.
Komiteden dün akşam yapılan tek cümlelik açıklamada "gözaltı" ifadesine yer verilmedi.
Interpol'un görevdeki ismine açılan ÇKP soruşturması sonrası kurum, Mıng'ın istifasını duyurdu.
Çin Kamu Güvenliği Bakanı Cao Kıcı, bugün bakanlıkta düzenlenen komisyon toplantısında, Mıng hakkında yolsuzluk ve rüşvet şüphesi bulunduğunun altını çizdi.
Diğer yandan Interpol Başkanı seçilmeden önce ÇKP'de üst düzey görevlerde bulunan 64 yaşındaki Mıng'ın nerede tutulduğu gibi konular halen yanıt bekliyor.
Interpol tarafından 5 Ekim'de yapılan açıklamada, Fransa'dan Çin'e eylül sonunda gelen Mıng'ın kayıp olduğu ve kendisinden haber alınamadığı kaydedilmişti.
Interpol'ün, durumuna ilişkin açıklama istediği Çin hükümeti, Mıng Hongvey'in "Pekin'e varır varmaz yetkililer tarafından sorgulanmak üzere götürüldüğü" iddialarına karşı sessiz kalmıştı.
- "Yolsuzluk soruşturması"
Çin'deki yolsuzluk konusunda çalışmalar yapan ABD'deki Georgia Üniversitesinden siyaset bilimci Prof. Dr. Andrew Wedeman, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, "kanun ihlalinin" Çin'deki bu tür konular için genelde "yolsuzluk" anlamına geldiği bilgisini paylaştı.
Wedeman, Mıng'ın kaybolmasının ardında yatan nedenin, yolsuzluktan müebbet hapse mahkum edilen Çin eski Kamu Güvenliği Bakanı Cou Yongkang'ın politik çevresine yönelik yürütülen soruşturmaların bir uzantısı olabileceğine değindi.
Mıng'ın Interpol Başkanlığı görevinin dışında 2004 yılından bu yana Çin Kamu Güvenliği Bakan Yardımcılığı pozisyonunda da bulunduğuna dikkati çeken Wedeman, "Mıng'ın, ülkede 'güvenlik çarı' olarak bilinen Cou Yongkang'ın soruşturulmak üzere görevinden alındığı 2014 yılından sonra hangi politik bulutların altına girdiği bilinmez ancak Interpol işi, firari bir yetkili için oldukça önemli görev." ifadesini kullandı.
- "Kaplan avı henüz bitmedi"
Wedeman, Çinli yetkililerin Mıng'ı, Cou'dan bağımsız bir siyasi aktör olarak da ele alıyor olabileceğinin altını çizerek, şunları kaydetti:
"Ülkedeki yolsuzlukla mücadele kampanyası için 2012-2013'de en etkili dönem geride kaldı. Ancak görünüşe göre ülkedeki 'kaplan avı' henüz bitmedi."
Bakan Yardımcılığı görevinin yanı sıra 2014'ten bu yana Çin Sahil Güvenlik Başkanlığını yapan Mıng, bundan önce de Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) bünyesindeki Terörle Mücadele Komitesi'nin başında bulunuyordu.
Mıng, kendi döneminin en güçlü siyasi figürlerinden Cou Yongkang'a olan yakınlığıyla biliniyordu.
- "Kaplanlar ve sinekler"
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 2012'de ÇKP liderliğini devralmasından sonra yolsuzluğa karşı mücadele başlatarak, "tüm partinin tetikte olmasını ve yolsuzluğu partinin hayatta kalmasına karşı bir tehdit olarak gördüğünü" belirtmişti.
Şi, "kaplanlar" olarak tanımlanan üst düzey yöneticilerden, "sinekler" diye bilinen alt düzey bürokratlara kadar herkesin yolsuzluktan kaçınması gerektiğini ve ülkedeki yolsuzluğun kökünü kazıyacağını vurgulamıştı.
ÇKP eski Politbüro Daimi Komitesi Üyesi ve eski Kamu Güvenliği Bakanı Cou Yongkang, "disiplin ihlali" gerekçesiyle 2014'te partisinde ve hükümetteki görevinden alınmıştı.
Görevde olduğu dönemde istihbarat, içişleri ve yargıdan sorumlu olan Cou, mahkeme süreci sonunda 2015'de "devlet sırlarını ifşa etmek", "rüşvet" ve "görevi kötüye kullanma" suçlarından ömür boyu hapse mahkum edilmişti.
- Mıng 2012'den bu yana yakalanan 18'inci "kaplan" oldu
Şi'nin başlattığı yolsuzlukla mücadele kampanyası kapsamında Mıng Hongvey, 2012'den bu yana hakkında soruşturma yürütülen 18'inci üst düzey yetkili oldu. Önceki 17 soruşturmanın çoğu hapis veya idam cezalarıyla sonuçlanmıştı.
ÇKP Merkezi Disiplin ve Denetleme Komisyonu ve bölgesel birimleri, 2012'den bu yana tüm ülkede yaklaşık 80 milyon ÇKP üyesini araştırdı.
Son olarak Ulusal Enerji İdaresi Direktörü ve Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu Başkan Yardımcısı Nur Bekri hakkında ÇKP'nin disiplin kurallarını ve kanunları ihlal etmekten eylül ayında soruşturma başlatılmıştı.
Uygur kökenli üst düzey yetkili, 2008-2014'te Sincan Uygur Özerk Bölgesi Valisi olarak görev yapmış ve Aralık 2014'te Ulusal Enerji İdaresinin başına getirilmişti.
